ศูนย์เทคโนโลยีโลหะและวัสดุแห่งชาติ (เอ็มเทค) สวทช. โดยทีมวิจัยจากห้องปฏิบัติการสิ่งทอ หน่วยวิจัยโพลิเมอร์ ขยายผลการใช้สีธรรมชาติในรูปแบบผงสีจากใบลำใยสำหรับงานพิมพ์ผ้า พร้อมถ่ายทอดองค์ความรู้ให้กับกลุ่มผ้าฝ้ายทอมือบ้านหนองเงือก ตำบลแม่แรง อำเภอป่าซาง จังหวัดลำพูน
กลุ่มผ้าฝ้ายทอมือ บ้านหนองเงือก เป็นแหล่งผลิตผ้าฝ้ายของภาคเหนือที่มีรูปแบบของผ้าและสีสันลวดลายให้เลือกมากมาย ทั้งเครื่องนุ่งห่ม ของใช้ หรือแม้กระทั่งของประดับตกแต่ง โดยเฉพาะผ้าทอมือที่มีการใช้สีย้อมหรือพิมพ์ลายด้วยสีธรรมชาติ จากการนำวัตถุดิบในชุมชนที่มีจำนวนมาก เช่น ใบลำใย นำมาสกัดเป็นน้ำสีสำหรับใช้ย้อมและพิมพ์ลายด้วยวิถีภูมิปัญญาชาวบ้าน ซึ่งการใช้สีธรรมชาติของกลุ่มผ้าฝ้ายทอมือ บ้านหนองเงือก ยังมีข้อด้อยคือความคงที่ของเฉดสีไม่สม่ำเสมอในการนำไปใช้งานในแต่ละครั้ง ทีมวิจัยเอ็มเทคจึงได้ขยายผลการใช้สีธรรมชาติในรูปแบบใหม่ที่ไม่ใช่แค่การย้อมเหมือนเช่นที่ผ่านมา แต่เป็นการพัฒนาสีธรรมชาติจากใบลำใยให้มีคุณสมบัติที่เหมาะสมต่อการพิมพ์บนผ้าทอแทนการใช้สีเคมี เพื่อเพิ่มมูลค่าสินค้าหัถกรรมไทย ให้มีรูปแบบที่หลากหลาย สวยงาม และเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
ทีมวิจัยได้คิดค้นวิธีการเตรียมผงสี และถ่ายทอดองค์ความรู้ให้กับกลุ่มผ้าฝ้ายทอมือ บ้านหนองเงือก โดยเริ่มจากการนำใบลำใยมาต้มสกัดในน้ำ และนำน้ำสีจากใบลำใยมาต้มเคี่ยวให้เข้มข้นจนได้ระดับความเข้มสีที่ต้องการ จากนั้นนำไปทำเป็นผงสี โดยใช้วิธีการตากแดด หรือการอบแห้งด้วยตู้อบแห้งพลังงานแสงอาทิตย์ หรือการประยุกต์ใช้เครื่องอบผลไม้แห้ง จากนั้นจึงนำไปบดให้กลายเป็นผงสีด้วยเครื่องบด ซึ่งจะได้ผงสีพร้อมใช้สามารถนำไปย้อมหรือว่าพิมพ์เมื่อไหร่ก็ได้ ทำให้สามารถควบคุมความเข้มของเฉดสีและความคงที่ของสีในแต่ละครั้งของการผลิตได้ดีขึ้น รวมถึงมีความสะดวกในการนำไปใช้งานและการเก็บรักษา